Relevant
Hoe kan het geloof en de kerk relevant worden in levens van mensen? Over die vraag wordt in veel kerkgemeenschappen uitgebreid nagedacht.
Enkele weken geleden deed ik op de achterkant van Samen meerdere suggesties vanuit historisch perspectief. Het leverde de
nodige reacties op. Blijkbaar raakt de vraag naar relevantie een gevoelige snaar.
Mijn ouders namen mij vanaf betrekkelijk jonge leeftijd mee naar de kerk. Nog voor ik iets
begreep van de inhoud van een kerkdienst, leerde ik dat de stoelen of de banken in de kerk
een zeer belangrijk deel uitmaakten van de beleving van de kerkdienst. In een kerk waar je
niet goed zat, werd het rechte woord ook niet gebracht. Ik had toen, en nu ook vaak nog, geen
idee wat dat betekende, maar ik vertrouw erop dat de lezers dit wel weten te duiden. Ik hoorde
over Hervormde kerken in Den Haag met knielbanken. Daar kon een goede gereformeerde
preek niet gedijen.
Toen ik later predikant was, maakte de kerkstoel of kerkbank een belangrijk deel van het
pastoraat uit. Gemeenteleden bezworen mij in tranen dat ze elke week weer naar de kerk
zouden komen als die afgrijselijke stoelen of banken vervangen zouden worden. Bij de
sluiting van een kerkgebouw waren de stoelen of banken vaak de bottleneck. ‘Dominee, ik
wel best naar dat andere kerkgebouw, maar dan moeten daar wel onze kerkbanken in komen.
Op de banken die er nu staan kun je geen preek afluisteren.’ Mijn aanbod om iets korter te
preken, vond zelden weerklank. Je ging immers niet naar de kerk voor de preek maar om een
poosje lekker te zitten, leerde ik.
De meeste kerkelijke gemeenten zijn hardleers. Maar deze vakantie leerde ik een positieve
uitzondering kennen. Op een zaterdag kwamen mijn zoons en ik aan in Huizen. Vanouds is
Huizen een dorp met een rijk kerkelijk leven. Via internet liet ik mij voorlichten over de
begintijden van de verschillende godsdienstoefeningen. Ze begonnen bijna allemaal om 9.30
uur. Maar er was ook een pioniersplek van de plaatselijke Hervormde gemeente. Die begon
om 10.30 uur. Daar sprak ook nog eens een mij bekende collega. Dus togen wij op
zondagmorgen naar deze pioniersgemeente.
Het bleek dat deze gemeente samenkwam in een afgestoten katholieke kerk. Het hele
kerkinterieur was al verdwenen. Dat bleek een groot voordeel te zijn. De gemeente had een
overeenkomst met de plaatselijke kringloopwinkel. De kerkzaal stond daardoor vol fauteuils,
zithoeken, strandstoelen, koekenstoelen en alles wat een beetje in dit genre past. Bij de ingang
stond een bordje: ‘als u lekker gezeten hebt, mag u de stoel waarop u zat gratis meenemen.’
Onduidelijk was of dit in deze toch wat zwaardere gemeente ook op zondag mocht gebeuren.
Maar gezien de sfeer had ik er alle vertrouwen in dat ze daar op maandag zouden uitkomen.
Voor mij was het een nieuwe gedachte. De kerk als proefzitlokaal. Ik proefde er een theologie
achter. In de kerk word je voorbereid op wat je in het leven kunt verwachten. Dat geeft wat in
de kerk gebeurt natuurlijk wel relevantie.
Wim de Ruyter