Preek 2-2-2025 Lucas 4, 1-13

Ds. Rianne Noordzij

 Geliefde broeders en zusters van onze Heer Jezus Christus,

Wat kunnen wij vandaag de dag met de tekst uit Lucas met voorstellingen van bovenaardse wezens over engelen en de duivel? Toch komen wij van die tekst niet zo makkelijk af want Jezus’ verzoeking is onze verzoeking. Door wie laat u zich leiden?

Veertig dagen vóór die verzoeking is Jezus gedoopt. Door het diepe doodswater heengegaan en  opgestaan, het Koninkrijk ingegaan als dienaar van God en mensen. Daar in het diepe dal van de Jordaan beleeft Jezus een hoogtepunt in het geloofsleven, het vertrouwen op God.
Toen werd Hij door de Geest van God naar de hooggelegen woestijn gevoerd om verleid te worden tot een dieptepunt van Zijn geloof.  Na 40 dagen zonder eten heeft Jezus ongelooflijk grote honger. Op dat moment, juist op die plek waar hij zwak is, wordt Hij uitgebuit door de duivel. Herkent u dat? Ieder mens heeft een wel zwakke plek. Wanneer je iets verdrietigs hebt meegemaakt, ben je bang dat het weer gebeurt, ben je bang om te verliezen of als je relatie stuk is denk je dat het nooit meer goed zal gaan. De angst is  groot dat je altijd diep in je emotionele put blijft zitten.  Dáár weet de duivel als neerhalende macht precies je zwakke plek te vinden en gaat daarmee aan de haal. In het Grieks staat voor het woord duivel ‘diabolos’ dat ‘door elkaar gooier’ of ‘in de war gooier’ betekent. Hij probeert wat goed is door de war te gooien. Hij drijft een wig tussen wat verbonden is, zoals de Schepper en zijn schepsel. De duivel is een chaosmaker. En had die nou maar bokkepootjes en hoorntjes zoals op de afbeelding van ME schilderijen of een staart met weerhaakjes, dan zouden we hem smakelijk uitlachen en met een grote boog om hem heen gaan. Maar hij is zo logisch, zo natuurlijk, zo gewoon. En hij probeert je te verleiden, juist op je zwakke plek door waarheden te gebruiken die je in de war brengen. Je krijgt allemaal met die verzoekingen te maken, het kan niet missen. Daar in de woestijn probeert de duivel, de tweespaltbrenger om de Zoon van de Mooimaker te verleiden.

En Jezus heeft verschrikkelijke honger. Niet zo vreemd nu Jezus zo’n honger heeft dat de duivel met brood aankomt. De duivel begint met precies dezelfde woorden als toen ‘de stem uit de hemel’ had gesproken bij de doop van Jezus. Maar nu in vragende vorm, de in twijfel trekkende vorm: “Als u de Zoon van God bent, beveel die steen dan in brood te veranderen.”  De zwakke plek van Jezus, dat Hij zo’n honger heeft, wordt uitgebuit door de duivel. Wanneer je moe bent, eenzaam, hongerig en daardoor kwetsbaar ligt de verleiding op de loer om de verkeerde beslissing te nemen. Dan laat je je leiden door de grote verleider. Dan spelen materiële zaken ineens een grote rol. Ik denk aan het materialisme en de consumptiemaatschappij. Ja, maar de verleiding is toch ook groot: eerst je eigen hachje veilig stellen. Eerst kies je toch voor de noodzakelijke levensvoorwaarden en het geloof , vertrouwen op God, wordt tussen haakjes gezet. Geloof wordt iets voor de vrije tijd, een hobby die beoefend kan worden als aan de basale levensvoorwaarden voldaan is. Ook voor Jezus is de vraag zo logisch: als je honger hebt maak je toch van deze steen een brood? Maar er zit meer achter. Het gaat er hier om of Jezus wil bewijzen dat Hij de Zoon van God is. ‘Zoon van God’ is een naam met toekomstperspectief, die leven geeft, de rechtvaardige die juist voor de mensen de strijd aangaat met de kwade machten. En de duivel wil de weg en het werk van de rechtvaardige in de war brengen. Maar Jezus zegt ‘nee’ tegen deze macht. EN de kracht van Zijn ‘nee’ is groot. Jezus geeft antwoord en zegt: er staat geschreven: “De mens leeft niet van brood alleen”. Jezus wijst op het Woord van God. Het woord van God is van ‘levens’belang. Als Mozes brengt Jezus de wet voor de mensen in de praktijk en Hij leert hen bidden: Geef ons heden ons dagelijks brood….opmerkelijk dat direct volgt: en vergeef ons onze schulden. Want door wie laat u zich leiden?

Bij de tweede verzoeking nodigt de duivel Jezus uit om hem te dienen. Hij neemt hem mee naar een hooggelegen plaats en laat hem alle koninkrijken van de wereld zien. Een verleiding om wereldse macht. De verleiding is groot om meer waard te willen zijn dan een ander en het dan ook nog eens voor ’t zeggen te hebben over die ander. Kijk zó eens naar wereldleiders. Zij hebben geen liefde gekend, zijn miskent en ondergewaardeerd en gaan hun ‘zelf’ manifesteren over vele slachtoffers. Is het niet de verleiding van de mens om altijd al machtig te willen zijn. ‘Kennis is macht’ wordt gezegd, maar wil de mens vanaf het begin niet álles en méér weten dan God? Net als de eerste Adam te willen weten van goed en kwaad. Macht over eigen leven te hebben en zelf de touwtjes in handen te houden lijkt bijna een natuurlijke eigenschap van de mens geworden.  En dan het slachtoffer van deze verleiding, de mens die gevangen zit in een negatief zelfbeeld omdat hem meer negatieve dan positieve dingen zijn aangepraat, de mens die denkt dat een ander het altijd beter doet. De mens die het gevoel heeft afgewezen te zijn. De onzekerheid en boosheid groeit. In je hoofd is alles in de war. Dan zijn er mensen die middelen vinden om zich goed te voelen: drugs, drank, seks, geld.
En Jezus?  Hij weet wat Zijn Vader gesproken heeft bij zijn doop: Jij bent mijn geliefde Zoon. Ook voor ons zijn deze woorden want de doop van Jezus is onze doop. “Jij bent mijn geliefde zoon, jij bent mijn geliefde dochter.” Weet je geliefd, je bent in je eigenwaarde niet afhankelijk van wat een ander van je zegt. Jezus laat zich niet verleiden door machtsmisbruik en zegt ‘nee’. Hij laat zich leiden en put kracht uit het Woord van God. Jezus laat zich leiden door een woord dat Israël door de woestijn trok: aanbid de Heer, uw God, vereer alleen Hem.
Zo leerde Jezus ons bidden: Onze Vader in de hemel, Uw Naam worde geheiligd.

Jezus laat zich op zijn zwakke plek niet door de duivel neerhalen. En dan neemt de duivel Hem mee naar Jeruzalem, centrum van Gods toekomst.
De derde verzoeking is zo ongelooflijk listig. Want de duivel zinspeelt op behoefte aan veiligheid, bescherming en hij maakt gebruik van psalm 91, het Hooglied van vertrouwen op God. Daag God toch uit! Als u de Zoon van God bent, spring dan naar beneden want Hij zal toch zijn engelen de opdracht geven u op handen te dragen. De diabolos gooit de betekenis van deze psalm in de war. Juist in een tijd waarin God afwezig lijkt wil hij God dwingen tot een manifestatie van Zijn macht. En het vertrouwen op God is ver te zoeken. Dagelijks stellen mensen deze vraag: God als u dan zo machtig bent…erger nog, velen vullen God in als oorzaak van de ellende in de wereld. Zo geloven strenge geloofsgemeenschappen in de woorden van de catechismus waarin staat dat er geen mus van het dak valt zonder de wil van God. Dit impliceert dat alles wat gebeurt de wil van God is. In de bijbel staat: er valt geen mus van het dak zonder God. Jezus wijst ons er juist op dat niets jou kan overkomen zonder dat God jou nabij is. Dat je er op moet vertrouwen dat  je niet dieper kan vallen dan Zijn hand onder jou – zoals in het filmpje van de Reddertjes.

God laat zich niet uitproberen, zoals de duivel zinspeelt. Dit is de belofte van Gods verbond met de mens op zijn kop: God belooft ons Zijn trouw. En ook al is er veel dat ons verward, God is groter dan ons hart. God is nabij, niet omdat jij het merkt of voelt, maar omdat Hij het beloofd heeft. Zijn NAAM betekent: Ik zal er zijn. Het is goed om het redenerend verstand dan eens te laten zwijgen en op God te vertrouwen. Jezus is sterk in zijn houding, net als Mozes en Elia, grote woestijnmannen en Hij antwoordt met de woorden gesproken door priesters en profeten (Deut.1, 16): stel de Heer, uw God niet op de proef. Jezus houdt het vol en vervult zo de  Thora, de wet. De doorleefde woorden van Jezus leren ons bidden:  leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze, van het kwaad.

Drie verzoekingen van de duivel heeft Jezus doorstaan. Daarom leidde Gods Geest Hem naar de woestijn, omdat Jezus moest meemaken wat ieder mens mee moet maken: in zwakheid leren vertrouwen op Gods liefdekracht. Jezus’ overwinning is onze overwinning. Het gaat bij Jezus’ worsteling om veel meer dan de vragen van brood, macht en succes. In deze vragen gaat het ten diepste om heel Gods heilsplan met Israël en de wereld, om de weg van het kruis en opstanding  die de Zoon van God moest gaan. Hij, deze Jezus, de verzochte, de gekruisigde, maar opgestane Heer. Hij is het, de Kurios, de Heer, de Zoon van God met alle volmacht bekleed. De Heer van alle heren, de macht die sterker is dan alle machten. Hier wordt vooruitgegrepen op de grote triomf van Jezus’ kruisiging en opstanding. Zometeen vieren wij dit concreet met brood en wijn.

In deze kracht mag je leven. Wat je ook meemaakt, hoe je ook wordt aangevallen op je zwakke plekken. Je kan steeds opnieuw de Heer aanroepen, terugvallen op Hem, die in onze plaats de verzoekingen doorstaan heeft. Leven vanuit Zijn liefdekracht, de adem die je ademt. Laat je leiden op de vleugels van Zijn heilige Geest.
En laat je inspireren door de belijdenis: Jezus is Heer. Hij is U voorgegaan op de weg die u moet gaan. En Jezus leerde ons bidden: Want van U is het Koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid. En er is geen macht zo sterk, of Hij is nog sterker want Jezus Christus is de Heer van uw leven.
Amen.