Verlangen
Aanstaande zondag is het de laatste zondag van het kerkelijk jaar. De zondag daarna begint
immers weer de tijd van Advent. Die laatste zondag wordt ook wel eeuwigheidszondag
genoemd. In zekere zin is het kerkelijk jaar dan rond. In de tijd van Advent bereiden we ons
voor op de komst van de Heer Jezus in zijn geboorte in Betlehem. De laatste zondag kijkt de
gemeente uit naar de wederkomst van de Heer.
De wederkomst van Jezus staat in de christelijke traditie voor het einde van deze wereld en
een daarmee samenhangend laatste oordeel. Een nieuw tijdperk zal aanbreken. Vanaf dan zijn
er een nieuwe hemel en een nieuwe aarde. Dan zullen alle rechtvaardigen de Heer in
eeuwigheid prijzen.
De vraag is hoe letterlijk we deze voorstelling willen nemen. Het grootste deel van de
Oudtestamentische auteurs is er onbekend mee. En als de profeten het hebben over het
komende oordeel van de HEER, bedoelen ze daar eigenlijk nooit de totale ondergang van
deze wereld mee. De enige echte uitzondering is het boek Daniël. In het Nieuwe Testament
komt het idee van de ondergang van deze wereld en een laatste wereld veel frequenter voor.
Maar ook dan is het niet altijd letterlijk bedoeld. In het evangelie naar Johannes gaat het
bijvoorbeeld bij het zogenaamde laatste oordeel vooral om een spirituele dimensie van in het
hier en nu je realiseren waar je mee bezig bent.
In de tijd van de Reformatie werd over de verwachting van de eindtijd verschillend gedacht.
Opvallend is bijvoorbeeld dat de Heidelbergse Catechismus nauwelijks verwijst naar die
eindtijd. Gespannen eindtijdverwachtingen gaan doorgaans gepaard met heftige speculaties
over dingen die gaan gebeuren. Echte calvinisten zijn daar te nuchter voor. Mensen met
ideeën over de eindtijd werden daarom graag als sektariërs de kerk uitgewerkt. Bij orthodox
gereformeerden werd het visioen van het nieuwe Jeruzalem veranderd in het ideaal van de
zuivere kerk op aarde. De Nederlandse kerkgeschiedenis van de negentiende eeuw wordt
gestempeld door dit binnenwereldse ideaal van het nieuwe Jeruzalem. De kerk moet een
zuivere kerk zijn. Daarmee wordt de kerk zelf het nieuwe Jeruzalem dat uit de hemel
neerdaalt. Kortom, onze traditie heeft de voorstellingen van de eindtijd meestal niet erg
letterlijk genomen.
Letterlijk of niet, het geloof in de wederkomst van Jezus Christus vertolkt wel een bepaald
verlangen. De wereld waarin wij leven lijkt aan onrecht ten onder te gaan. In Israël zijn er nog
steeds familieleden van gijzelaars die wanhopig wachten op een teken van leven van een
dierbare. In Gaza is velen elke hoop op een normaal menselijk bestaan ontnomen. In Oekraïne
leven mensen voortdurend in angst. En het lijden van Russische gezinnen die een man of zoon
hebben verloren hoeft ons ook niet koud te laten. Ik ken de scepsis van mijn rationele ik, maar
ik verlang naar de terugkeer van de Heer.
Wim de Ruyter